«شیعه شناسی»
افراد مختلفی از لفظ «شیعه» استفاده می کنند. امّا باید روشن شود مراد «شیعه ی چه کسی» است؟
حضرت سیّدالشهداء (علیه السلام) روز عاشورا خطاب به لشکر کفر چنین فرمود: ای شیعیان آل ابی سفیان... (لع)
ولی اگر مراد از شیعه، شیعۀ امیرالمؤمنین علی (علیه الصلاه و السلام) است، او حق دارد بگوید چگونه است و شیعه کیست. اگر از نام شیعه بهره گرفته شود ولی در واقع از خود تبعیّت کنیم، شیعۀ خود هستیم نه شیعۀ ائمّه طاهرین (علیهم الصلاه و السلام).
مراتبی از شیعه بودن برای حضرات چهارده معصوم (علیهم الصلاه و السلام)، فوق آنست که امثال نگارنده از آن دم بزنیم. «انّ من شیعته لابراهیم...» (83 صافات)
امّا در حدّی که تذکّری باشد و جلوی انحراف گرفته شود اینجا به چند روایت اکتفا می شود و بحث در احادیث بیش از اینهاست؛
- حدیث یکم از حضرت امام رضا (علیه الصلاه و السلام)؛
الصدوق بسنده عن الحسین بن خالد عن أبی الحسن الرضا [علیه الصلاه و السلام] قال:
«شیعتنا المسلمون لأمرنا الآخذون بقولنا المخالفون لأعدائنا
فمن لم یکن کذلک فلیس منّا»
صفات الشیعة، ص3، شیخ صدوق، انتشارات اعلمى
از حضرت امام رضا – صلوات الله و سلامه علیه - :
شیعیان ما، تسلیم برای امر ما هستند، گیرندۀ سخنِ ما هستند، مخالف دشمنان ما هستند.
پس هر کس اینچنین نبود از ما نیست.
بعضی استفاده ها:
- (تسلیم برای امر ما) شیعۀ امیرالمؤمنین علی و ائمّه معصومین – علیهم السلام-، مطیع محض درباره اوامر و نواهی معصومین – علیهم السلام- است. قیام، چشم. قعود، چشم.
پس شیعه اوّلاً چهارده معصوم – علیهم السلام- را «مفترض الطاعه» می شناسد و معتقد است و در بند این و آن نیست.
سپس درباره احکام عملی، کسیکه فقیه نیست و در شرائط فعلی خود با اوامر و نواهی ایشان مواجه نیست، از فقیه شیعه ای که مجموعۀ احادیث اهل بیت عصمت – علیهم السلام – را بررسی کرده و شرائط خاصّی را دارا باشد، تقلید می کند...
- (الآخذون بقولنا) شیعه در هر چیز، سخن چهارده معصوم – علیهم الصلاه و السلام- را می گیرد و حق می داند، و دنبال دیگران نمی رود. دنبال خرافات مثنوی مولوی نمی رود. دنبال خیالات فلسفه ی ملاصدرا نمی رود. دنبال فلان و فلان نمی رود. اگر هم از صحبت عالِمی استفاده می کند، عالمی است که با احادیث اهل البیت (علیهم السلام) آشناست نه دکّانهای کاذب.
- (المخالفون لاعدائنا) شیعه، مخالف دشمنان عترت پیامبر – صلی الله علیه و آله – است. با دشمن امیرالمؤمنین دوستی نمی کند، از همۀ دشمنان اهل البیت بیزار است. کسیکه در عقیده با دشمن اهل البیت دوستی یا وحدت دارد، شیعه نیست. شیعه دنبال عرفانهای دروغین دشمنان مذهب امام حسین (سلام الله علیه)، مانند عرفان مولوی و ابن عربی (لع) نمی رود.
البته در مقام ابراز و اظهار برائت باید تکلیف را مراعات نمود.
- حدیث دوم در اوصاف شیعه از حضرت امیرالمؤمنین علیّ بن ابی طالب (سلام الله علیه):
...وَ اخْتَارَ لَنَا شِیعَةً یَنْصُرُونَنَا وَ یَفْرَحُونَ لِفَرَحِنَا وَ یَحْزَنُونَ لِحُزْنِنَا وَ یَبْذُلُونَ أَمْوَالَهُمْ وَ أَنْفُسَهُمْ فِینَا أُولَئِکَ مِنَّا وَ إِلَیْنَا...
بحارالأنوار، 44 ، 287 ؛ عن الخصال 2، ص634 .
از اوصاف شیعه یاری اهل بیت پیامبر (صلی الله علیه و آله)، خوش حالی در خوش حالی ایشان، اندوه و حزن در حزن ایشان (علیهم السلام) است... .
- حدیث سوم از حضرت امام صادق (سلام الله علیه)؛
...ثُمَّ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ (علیه السلام) : رَحِمَ اللَّهُ شِیعَتَنَا، شِیعَتُنَا وَ اللَّهِ الْمُؤْمِنُونَ فَقَدْ وَ اللَّهِ شَرِکُونَا فِی الْمُصِیبَةِ بِطُولِ الْحُزْنِ وَ الْحَسْرَةِ...
ثواب الأعمال و عقاب الأعمال؛ للصدوق، ص 217 .
حضرت امام صادق (سلام الله علیه): خداوند شیعیان ما را رحمت کند، قسم به الله که شیعیان ما همان «مؤمنون» هستند، قسم به الله که آنها در مصیبت با ما شراکت کرده اند با حزن و اندوهِ طولانی و حسرت.
- حدیث چهارم از حضرت امام حسن عسکری (صلوات الله علیه) در نامه به پدر شیخ صدوق:
امر شیعیان به «صبر» و «انتظار فرج» خصوصاً در طول دوران غیبت فرزندِ آن حضرت (عجّل الله تعالی فرجه الشریف)؛
... وَ عَلَیْکَ بِالصَّبْرِ وَ انْتِظَارِ الْفَرَجِ ...
...فَاصْبِرْ یَا شَیْخِی یَا أَبَا الْحَسَنِ عَلَى أَمْرِ جَمِیعِ شِیعَتِی بِالصَّبْرِ فَإِنَّ الْأَرْضَ لِلَّهِ یُورِثُها مَنْ یَشاءُ مِنْ عِبادِهِ وَ الْعاقِبَةُ لِلْمُتَّقِینَ وَ السَّلَامُ عَلَیْکَ وَ عَلَى جَمِیعِ شِیعَتِنَا وَ رَحْمَةُ اللَّهِ وَ بَرَکَاتُهُ وَ صَلَّى اللَّهُ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِه.
بحارالأنوار، ج50، ص317 .
- آخرین روایت در این نوشتار کوتاه: نمونه ای از رفتار یکی از راویان جلیل القدر حدیث و فقیه از خواصّ اصحاب حضرات امام باقر و امام صادق (سلام الله علیهما) جناب محمّد بن مسلم ثقفی؛
... عن زرارة قال شهد أبو کریبة الأزدی و محمد بن مسلم الثقفی عند شریک بشهادة و هو قاض فنظر فی وجههما ملیا ثم قال جعفریان فاطمیان فبکیا فقال لهما ما یبکیکما فقالا له نسبتنا إلى أقوام لا یرضون بأمثالنا أن نکون من إخوانهم لما یرون من سخیف ورعنا و نسبتنا إلى رجل لا یرضى بأمثالنا أن نکون من شیعته فإن تفضل و قبلنا فله المن علینا و الفضل قدیما ...
الاختصاص، ص 202 .
...زراره نقل نمود که محمّد بن مسبلم ثقفی همراه با رفیقش در دادگاه برای شهادت دادن در امری حاضر شدند. قاضی دادگاه (که از عمّال آن حکومت ظلم بود) «شریک» نام داشت. وقتی در چهرۀ محمّد بن مسلم و همراهش نگاه کرد گفت: «جعفریّان، فاطمیّان» یعنی این دو نفر، از شیعیان منسوب به حضرت امام صادق و منسوب به حضرت فاطمۀ زهرا (سلام الله علیهما) می باشند.
همین که قاضیِ ظالم این کلام را گفت، حضّار دیدند محمّد بن مسلم و رفیقش گریستند.
شخصیّتی فقیه و از اشراف، در چنین موضع حسّاسی در مقابل همه گریان شده بود.
قاضی از آنها پرسید چه چیز شما را می گریاند؟
جواب محمّد بن مسلم و رفیقش چنین بود که چون ما را به کسانی نسبت دادی که لیاقت آنها را نداریم که از شیعیانشان باشیم، پس اگر مولایمان حضرت امام صادق (علیه السلام) تفضّل فرماید و ما را قبول کند، او بر ما منّت گذاشته...
و الحمد لله ربّ العالمین و صلّی الله علی سیّدنا محمّد و آله الطاهرین.
